شیر دیافراگمی یک شیر با حرکت خطی است که برای قطع و وصل و تنظیم جریان از آن استفاده می شود. نام دیافراگمی برای این شیر به انعطاف پذیری دیسک آن اشاره دارد. دیسک این شیر روی نشیمنگاه واقع بر بالای بدنهی شیر جای گرفته است.
میزان نشتی شیرهای دیافراگمی به علت ساختاری که دارند، تقریباً صفر است. به همین علت برای انتقال سیالات خورنده و سمی، سیالات حاوی ذرات جامد، سیالات رادیواکتیوی و کلیهی سیالاتی که میتوانند موجب آلودگی شوند استفاده میشوند. تجهیزات داخلی شیر دیافراگمی در معرض سیال درون لوله قرار نمیگیرد و سیالات ویسکوز و چسبنده نمیتوانند داخل بانت (Bonnet) شیر نفوذ کنند. سیالاتی که باعث انسداد، خوردگی و چسبیدن قطعات دیگر شیر ها میشوند، میتوانند به راحتی و بدون هیچ مشکل و نشتی از شیر دیافراگمی عبور کنند.
در شیر های دیافراگمی استم (Stem) حرکت چرخشی ندارد و این شیرها دارای انواع استم پنهان و استم آشکار هستند. شیرهای استم آشکار و استم پنهان تقریباً مشابه هم هستند با این تفاوت که در شیرهای استم آشکار یک استم بلندتر از داخل اهرم شیر بالا میآید و آشکار میشود.
بسیاری از شیرهای دیافراگمی در سرویس های خلأ استفاده میشوند. به این منظور باید از شیرهای با بانت (Bonnet) سایز 4 اینچ و بزرگتر استفاده کرد. بانت شیرهای دیافراگمی در حالت استم پنهان توسط یک بوش آب بندی، و در حالت استم آشکار توسط یک بوش آب بندی به همراه یک O-ring پوشش داده میشود.
از آن جایی که شیرهای دیافراگمی معمولاً برای مواد خطرناک و سمی استفاده میشوند، زمان خراب شدن اتفاقی شیر دیافراگمی باید توجه داشت که مواد خطرناک به داخل محیط نفوذ نکنند. اگر مواد عبوری از شیر دیافراگمی خیلی خطرناک باشد باید شرایطی فراهم شود تا از طریق سیستم های کنترلی بتوان از راه دور شیر را تنظیم و باز و بسته کرد.